Lymphedema.

Lymphedema  යනු සිරුරේ පටක තුළ අතිරික්ත තරල එකතු වී ඉදිමීම ඇති කරන දිගුකාලීන තත්ත්වයකි.

වසා පද්ධතිය ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියේ කොටසක් වන අතර ප්‍රතිශක්තිකරණ ක්‍රියාකාරිත්වය ඇති කිරීම සඳහා අත්‍යවශ්‍ය වේ.  වසා නමැති තරලය වසා පද්ධතිය තුළ සංසරණය වේ.  Lymphedema සාමාන්‍යයෙන් ඇතිවන්නේ මෙම පද්ධතියේ අවහිරතා මගිනි.

Lymphedema සාමාන්‍යයෙන් එක් අතකට හෝ පාදයකට බලපායි.  සමහර අවස්ථාවලදී අත් දෙකටම හෝ කකුල් දෙකටම බලපෑම් ඇති විය හැක.  සමහර රෝගීන්ට හිස, ලිංගේන්ද්‍රිය හෝ පපුවේ ඉදිමීමක් ඇති විය හැක.

Lymphedema වර්ග දෙකක් තිබේ.

1.ප්‍රාථමික  Lymphedema - බොහෝ විට සංජානනීය lymphedema ලෙස හැඳින්වේ.  මෙම තත්ත්වය උපතේදී හෝ වැඩිවිය පැමිණීමෙන් ටික කලකට පසුව පැහැදිලිව පෙනේ.  මෙය දුර්ලභ වන අතර එය සෑම පුද්ගලයින් 6,000 කින් 1 දෙනෙකුට බලපායි.

2.ද්විතියික Lymphedema - වසා පද්ධතියට බලපාන ආසාදනයක්, තුවාලයක්, කම්පනයක් හෝ පිළිකාවක් වැනි වෙනත් දෙයක ප්‍රතිඵලයක් ලෙස මෙම තත්ත්ව ඇතිවේ.

Lymphedema ඇතිවීමට හේතු.

• වසා පද්ධතිය යනු ප්‍රෝටීන් බහුල වසා තරලය ශරීරය පුරා ගෙන යන ජාලයකි.  එය ඔබේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියේ කොටසකි.  වසා ගැටිති පෙරහන් ලෙස ක්‍රියා කරන අතර ඒවායේ ආසාදන හා පිළිකා වලට එරෙහිව සටන් කරන සෛල අඩංගු වේ.

ඔබ ඔබේ දවසේ කාර්යයන් සිදු කරන විට මාංශ පේශි හැකිලීම මගින් වසා තරලය වසා නාල හරහා තල්ලු කරනු ලැබේ. Lymphedema හටගන්නේ වසා නාලවල ඇති වන අවහිරතා නිසා  වසා තරලය ප්‍රමාණවත් ලෙස ගලා යාමට නොහැකි වූ විටය.

• Lymphedema වල වඩාත් පොදු හේතු අතර:

• පිළිකා - පිළිකා සෛල වසා වාහිනී අවහිර කළහොත්, lymphedema  ඇති විය හැක.  නිදසුනක් වශයෙන්, වසා ගැටිති හෝ වසා ගැටිති අසල වැඩෙන ගෙඩියක් වසා තරලයේ ගලායාම අවහිර කිරීමට තරම් විශාල විය හැක.

• පිළිකා සඳහා විකිරණ ප්‍රතිකාර - විකිරණ මගින් වසා ගැටිති හෝ වසා නාල වල තුවාල  සහ දැවිල්ල ඇති විය හැක.

• ශල්‍යකර්ම - පිළිකා සැත්කම් වලදී, රෝගය පැතිරී ඇත්දැයි බැලීමට වසා ගැටිති ඉවත් කරනු ලැබේ. මෙමගින්ද lymphedema ඇතිවිය හැක. කෙසේ වෙතත්, මෙමගින් සෑම විටම lymphedema  ඇති නොවේ.

• පරපෝෂිතයන් - නිවර්තන කලාපයේ සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටවල, lymphedema ඇතිවීමට වඩාත් පොදු හේතුව වන්නේ වසා ගැටිති අවහිර කරන නූල් වැනි පණුවන් ආසාදනය වීමයි.

 Lymphedema රෝග ලක්ෂණ.

• අත් පා, ඇඟිලි හෝ ඇඟිලි ඇතුළුව කොටසක්, සම්පූර්ණ කකුලක් හෝ අතක් ඉදිමීම.

• ස්වර්ණාභරණ, ඔරලෝසු, ඇඳුම් හෝ සපත්තු පැළඳිමට  අපහසු වීම.

• හිසෙහි හෝ බෙල්ලේ ඉදිමීම.

• අත් හෝ පාදවල බර හෝ තද ගතියක් දැනීම.

• පාද වල චලනයේ පරාසය සීමා වීම.

• බලපෑමට ලක් වූ පාදයේ අපහසුතාවයක් හෝ වේදනාවක් දැනීම.

• බලපෑමට ලක් වූ පාදයේ හිරි වැටීමක් ඇතිවීම.

• නැවත නැවත ඇතිවන සමේ ආසාදන.

• සමේ ඝන වීම සහ දැඩි වීම.

• සම මත බිබිලි හෝ ඉන්නන් වැනි වර්ධනයන් ඇතිවීම.

භෞතචිකිත්සක ප්‍රතිකාර.

භෞතචිකිත්සාව lymphedema සඳහා යොදා ගත හැකි කදිම ඵලදායී ප්‍රතිකාර ක්‍රමවේදයකි. මන්ද එය ව්‍යායාම පදනම් කරගත් ප්‍රතිකාරයක් වන අතර එමඟින් ඉදිමීම සහ මෙම තත්වයේදී ඇති වන අනෙකුත් අතුරු ආබාධ අවම කළ හැකිය.

• ️සමේ ඇති වන ආසාදන පිළිබඳ දැනුවත් කිරීම.

• ️වසා පරිවහනය වැඩි දියුණු කිරීම, බලපෑමට ලක් වූ ප්‍රදේශයේ චලනය සහ ශක්තිය වැඩි කිරීම හෝ පවත්වා ගැනීම සහ හෘද වාහිනී යෝග්‍යතාවය වැඩි දියුණු කිරීම සඳහා ගෘහස්ථ ව්‍යායාම වැඩසටහන්.

• ️ඉදිමීම අඩු කිරීම හෝ පාලනය කිරීම සදහා comprehensive program,  compression pumps, bandaging techniques, සහ සම්බාහනය හෝ ප්‍රතිකාර ක්‍රමවල එකතුවක් ඇතුළත් වේ.

ඔබට lymphedema ඇතිවීමේ අවදානමක් තිබේනම් , නැතහොත් ඔබ දැනටමත් එවැනි තත්ත්වයක් හඳුනාගෙන තිබේනම් ඔබේ වෛද්‍යවරයා හෝ භෞතචිකිත්සකවරයකු හමුවන්න.

References

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/lymphedema/symptoms-causes/syc-20374682

https://www.medicalnewstoday.com/articles/180919

ඉසුරු ප්‍රියදසුන්