ඔබට අස්ථි වැදගත් වන්නේ ඇයි?

මිනිසුන් පෘෂ්ඨවංශීන් ලෙස හැඳින්වෙන අතර මිනිසාට කොඳු ඇට පෙළක් හෝ කොඳු නාරටියක් ඇති බව එයින් අදහස් කරයි. එම කොඳු නාරටියට අමතරව, අස්ථි හා කාටිලේජ මෙන්ම කණ්ඩරාවන් සහ අස්ථි කොටස් වලින් සෑදී ඇති පුළුල් අස්ථි පද්ධතියක් මිනිසා සතුව ඇත.

අස්ථි මගින් සිරුරේ සැකිල්ල සාදයි. එය ප්‍රධාන වශයෙන් කැල්සියම් පොස්පේට් සහ කැල්සියම් කාබනේට් වලින් සමන්විත වේ. වැඩිහිටි මිනිස් සිරුරේ අස්ථි 206 ක් ඇත.

අස්ථි වල කාර්‍යභාරය

සන්ධාරණය

අස්ථි ශරීරයට දෘඩ රාමුවක් සපයනවා මෙන්ම ශරීරයේ අනෙකුත් කොටස් සඳහාද සහාය ලබා දෙයි. උදාහරණ ලෙස, සිටගෙන සිටින විට කකුල් වල විශාල අස්ථි ශරීරයේ ඉහල කොටස් වලට ආධාර කිරීම දැක්විය හැක. අපගේ අස්ථි නොමැතිව ශරීරයට නිශ්චිත හැඩයක් නොමැත.

චලනය

ශරීරයේ චලනය සඳහාද අස්ථි වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි, ඒවා මගින් මාංශ පේශි හැකිලීමේදී ඇතිවන බලය සම්ප්‍රේෂණය කරයි. මාංශ පේශි අස්ථිවලට කණ්ඩරාවන් හරහා සම්බන්ධ වේ. මාංශ පේශි හැකිලෙන විට, අස්ථි ලීවරයක් ලෙස ක්‍රියා කරන අතර සන්ධි හැරවුම් ලක්ෂ්‍යයන් සාදයි. අස්ථි හා මාංශ පේශි වල අන්තර්ක්‍රියාකාරිත්වය ශරීර කොටස් පුළුල් පරාසයක චලනයන් සඳහා දායක වේ.

ආරක්ෂාව

අස්ථි ශරීරයේ අභ්‍යන්තර අවයව බොහොමයක් ආරක්ෂා කරයි. උදාහරණ ලෙස, ඉළ ඇට මගින් හදවත සහ පෙනහළු වැනි අවයව ආරක්ශා කිරීම දැක්විය හැකිය. ඊට අමතරව, හිස්කබලේ අස්ථි මගින් මොලය සහ තවත් අභ්‍යන්තර අවයව ආරක්ශා කරයි.

රුධිර සෛල නිෂ්පාදනය හා නඩත්තුව

රුධිරයේ ඇති රතු රුධිර සෛල, සුදු රුධිරාණු සහ පට්ටිකා අස්ථි තුළ සෑදේ. මෙම ක්‍රියාවලිය හෙමාටොපොයිසිස් ලෙස හැඳින්වෙන අතර එය සිදු වන්නේ රතු ඇටමිදුළු තුල වේ.

ගබඩා කිරීම.

කැල්සියම් සහ පොස්පරස් වැනි වැදගත් ඛනිජ ලවණ අස්ථි තුළ ගබඩා වේ. ශරීරයට මෙම සම්පත් වලින් වැඩි ප්‍රමාණයක් අවශ්‍ය වූ විට, ඒවා නැවත භාවිතයට ගැනීම සඳහා රුධිරයට මුදා හැරිය හැකිය.

රතු ඇටමිදුළුවලට අමතරව, අස්ථි වල කහ ඇටමිදුළුද අඩංගු වේ. සමහර මේද පටක ගබඩා වන්නේ මෙහිදීය. මෙම පටකයේ ඇති මේද බිඳ දමා අවශ්‍ය නම් ශක්තිය සඳහා භාවිතා කළ හැකිය.

අස්ථි වර්ග

ඔබේ ශරීරයේ අස්ථි ඒවායේ හැඩය සහ ක්‍රියාකාරිත්වය මත පදනම්ව විවිධ වර්ග පහකට බෙදා ඇත.

1. දිගු අස්ථි

නමට අනුව දිගු අස්ථි පළලට වඩා දිගු වේ.

උදා :

• thigh bone (කලවා අස්ථිය)

• humerus (අතේ ඉහළ කොටසේ අස්ථිය)

• ඇඟිලි සහ ඇඟිලි වල අස්ථි

දිගු අස්ථිවල ක්‍රියාකාරිත්වය කේන්ද්‍රගත වී ඇත්තේ ශරීරයේ බර දරා ගැනීම මෙන්ම ශරීරයේ චලනය සඳහා පහසුකම් සැලසීමට ය.

2. කෙටි අස්ථි

කෙටි අස්ථි දිගින් හා පළලින් ඉතා සමාන අනුපාතයකින් යුක්ත වන අතර දළ වශයෙන් ඝනකයක් මෙන් වේ.

උදා :

මැණික් කටුවේ අස්ථි

වළලුකර වල අස්ථි.

කෙටි අස්ථි මැණික් කටුව සහ වළලුකර සන්ධිවලට ස්ථාවරත්වයක් ලබා දෙන අතර සමහර චලනයන් සඳහා පහසුකම් සපයයි.

3. පැතලි අස්ථි

පැතලි අස්ථි සම්පූර්ණයෙන්ම පැතලි නොවේ, නමුත් සිහින් සහ තරමක් වක්‍රය.

උදා :

• හිස්කබලේ අස්ථි

• scapula (උරහිස් අස්ථිය)

• ඉළ ඇට

පැතලි අස්ථි බොහෝ විට අභ්‍යන්තර අවයව ආරක්ෂා කිරීම සිදු කරයි.

පැතලි අස්ථි මාංශ පේශි සන්ධාරණය සදහා පෘෂ්ඨ සැපයීමට ක්‍රියා කරයි. උරහිස් අස්ථිය මේ සඳහා හොඳ උදාහරණයකි.

4. අක්‍රමවත් අස්ථි

ශරීරයේ අක්‍රමවත් අස්ථි විවිධ හැඩයන් ගන්නා අතර ඒවා බොහෝ විට සංකීර්ණ වේ.

උදා :

• කශේරුකා

• ශ්‍රෝණි අස්ථි

• මුහුණේ බොහෝ අස්ථි

පැතලි අස්ථි මෙන්, අක්‍රමවත් අස්ථි වලද කෘත්‍ය ශරීරයේ විවිධ කොටස් ආරක්ෂා කිරීමයි.

උදා: කශේරුකාව

5. සෙසමොයිඩ් අස්ථි

සෙසමොයිඩ් අස්ථි කුඩා හා වටකුරු හැඩයෙන් යුක්තය. ඒවා ශරීරය පුරා දක්නට ලැබේ, බොහෝ දුරට අත්, පාද සහ දණහිස් වල දක්නට ලැබේ .

සිත්ගන්නා කරුණ නම්, ඔවුන්ගේ ස්ථානගත කිරීම පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට වෙනස් විය හැකිය.

උදා :

• දණහිස් අස්ථිය (Patella bone - ශරීරයේ කැපී පෙනෙන සෙසමොයිඩ් අස්ථියකට උදාහරණයකි)

සෙසමොයිඩ් යනු මාංශ පේශි, අස්ථි හා සම්බන්ධ වන කණ්ඩරා වටකරමින් පිහිටි, අස්ථි සහ කණ්ඩරා තුළින් සෑදුනු අස්ථි විශේෂයකි. සන්ධියක් ක්‍රියාකරන විට පීඩනය සමනය කිරීමට ඒවා උපකාරී වේ.

අස්ථි පටක වර්ග

අස්ථි විවිධ පටක දෙකකින් සමන්විත වේ.

සංයුක්ත අස්ථි

සංයුක්ත අස්ථිය යනු අස්ථියේ පිටත කවචයයි. එය සෑදී ඇත්තේ අස්ථි පටක වල සමීපව ඇහිරුණු ස්ථර බොහෝමයකිනි..

සංයුක්ත අස්ථි වල අස්ථියේ දිගේ දිවෙන මධ්‍යම නාලයක් අඩංගු වන අතර එය බොහෝ විට හැවර්සියානු නාලය ලෙස හැඳින්වේ. හැවර්සියානු නාලය මගින් රුධිර වාහිනී සහ සමහර ස්නායු අස්ථියට ඇතුල් වීමට ඉඩ සලසයි.

ස්පොන්ජිමය අස්ථි

ස්පොන්ජිමය අස්ථිය සංයුක්ත අස්ථි තරම් ඝනකම් නොවන අතර එය පැණි වදයක් මෙන් පෙනේ. රතු හෝ කහ අස්ථි ඇටමිදුළුවල රඳවා ඇති කුහර එහි අඩංගු වේ.

ස්පොන්ජිමය අස්ථිය චලනය සඳහා ද වැදගත් ය. අස්ථි පටක සියල්ලම සංයුක්ත නම්, ඔබට චලනයන් සිදු කිරීමට නොහැකි වනු ඇත. ස්පොන්ජිමය අස්ථි චලනයෙදී කම්පනය සහ ආතතිය උරා ගැනීමට ද උපකාරී වේ.

අස්ථි සෛල වර්ග.

ප්‍රාථමික සෛල ( mesenchymal cells)

මේවා අස්ථිවල ඇති ප්‍රාථමික සෛල වේ. ඔස්ටියෝබ්ලාස්ට් ඇතුළු විවිධ සෛල වර්ග බවට ඒවාට වර්ධනය විය හැකිය.

ඔස්ටියෝබ්ලාස්ට

මෙම සෛල බිහි වන්නේ ප්‍රාථමික සෛල (mesenchymal cells) වලිනි. කොලජන් හා ඛනිජ තැන්පත් කිරීමට ඒවා ක්‍රියා කරයි.

ඔස්ටියෝබ්ලාස්ට, ඔස්ටියෝසයිට් බවට වර්ධනය වීම හෝ ඇපොප්ටෝසිස් නම් ස්වාභාවික ක්‍රියාවලියකින් මියයාම සිදුවේ.

ඔස්ටියොසයිට

ඔස්ටියොසයිට් අස්ථි පටක තුළ සිරවී ඇති අතර පරිණතභාවයේදී වඩාත් ප්‍රචලිත සෛල වර්ගය වේ.

අස්ථි ප්‍රතිනිර්මාණය කිරීමේදී නව අස්ථි පටක උත්පාදනය කිරීම සඳහා ද ඒවා වැදගත් වේ.

ඔස්ටියොක්ලාස්ට

ඔස්ටියොක්ලාස්ට් යනු විශාල සෛල වේ. අස්ථි පටක නැවත පණ ගැන්වීමට ඉඩ සලසන විවිධ අයන හා එන්සයිම ඒවා මගින් ස්‍රාවය කරයි. නව අස්ථි පටක නිර්මාණය කිරීම සඳහා ප්‍රතිශෝෂිත ද්‍රව්‍ය භාවිතා කළ හැකිය.

අස්ථි ඒවායේ ප්‍රමාණය හා ක්‍රියාකාරිත්වය අනුව වර්ගීකරණය කර ඇත. ඇතුළත අස්ථිවල විවිධ පටක හා සෛල අඩංගු වේ. මෙම අස්ථි සියල්ලම එකට වැඩ කිරීම නිසා අස්ථි බහුකාර්ය පටකයක් ලෙස හැඳින්වේ.

අස්ථි වල සෞඛ්ය වැඩි දියුණු කරන්නෙ කෙසේද?

✔ කැල්සියම් සහ විටමින් ඩී බහුල ආහාර අනුභව කිරීම.

✔ ව්‍යායාමන්හි නිරත වීම.

✔ යහපත් සෞඛ්‍ය පුරුදු පවත්වා ගැනීම,

ආදිය අපගේ අස්ථි නිරෝගීව තබා ගැනීමට උපකාරී වේ.

නමුත් අපි නිවැරදිව ආහාර නොගෙන නිසි ආකාරයට ව්‍යායාම සිදු නොකරන්නේ නම්, අපගේ අස්ථි දුර්වල වී කැඩී යා හැක.

ප්‍රසාදිනි දික්වැල්ල

https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/bones

https://www.healthline.com/health/bone-health/bone-function