Thoracic Outlet Syndrome යනු කුමක්ද?

Thoracis Outlet Syndrome යනු උරහිස හරහා ගමන් කරන රුධිර නාල හෝ ස්නායු සම්පීඩනයට ලක් වූ විට වර්ධනය වන තත්ත්වයන් සමූහයකි.

Thoracic Outlet යනු ඔබේ අක්ෂකාස්ථිය සහ පළමු ඉළ ඇට අතර ඇති පටු අවකාශයයි. පිටුපස සිට දෑත් දක්වා විහිදෙන රුධිර වාහිනී, ස්නායු හා මාංශ පේශි මෙම ප්‍රදේශය හරහා ගමන් කරයි. Thoracic Outlet හි ඇති ඉඩ ඉතා පටු නම්, මෙම ව්‍යුහයන් සම්පීඩනයට ලක් විය හැකිය.

රුධිර නාල හා ස්නායු වලට ඇති වන පීඩනය වැඩි වීම ඔබේ උරහිසේ, බෙල්ලේ සහ අත් වල වේදනාව ඇති කරයි. එයට ඔබේ අත්වල හිරිවැටීමක් ඇති කළ හැකිය.

Thoracic Outlet Syndrome සඳහා ප්‍රතිකාර කිරීමට සාමාන්‍යයෙන් භෞත චිකිත්සාව සහ ඖෂධ යොදා ගනී. මූලික ප්‍රතිකාරයෙන් පසු රෝග ලක්ෂණ අඩු නොවන්නේ නම් ශල්‍යකර්මයක් අවශ්‍ය වේ.

Thoracic Outlet Syndrome වර්ග මොනවාද?

• Neurogenic TOS හටගන්නේ බෙල්ලේ සිට අත දක්වා දිවෙන ස්නායු (Bracial plexus) සම්පීඩනය වූ විටය. රෝගීන්ගෙන් සියයට 90 කට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයක් මෙම ගණයට අයත් වේ.

• Venous TOS ශිරාවක් සම්පීඩනය වීමෙන් ඇති වන තත්ත්වයකි. මෙය ඉහළ ශරීර ත්‍රොම්බොසිස් වලට හේතු විය හැකිය. රෝගීන්ගෙන් සියයට පහක් මෙම ගණයට අයත් වේ.

• Arterial TOS ධමනි සම්පීඩනය වූ විට හට ගනී. මෙම ගණයට අයත් වන්නේ රෝගීන්ගෙන් සියයට 1 ක් පමණි.

Thoracic Outlet Syndrome වල රෝග ලක්ෂණ මොනවාද?

Thoracic Outlet Syndrome හේතුවෙන් ඔබ අත්විඳින රෝග ලක්ෂණ රඳා පවතින්නේ සම්පීඩනයට ලක් වන්නේ ස්නායු ද, රුධිර නාල ද යන්න මතය.

ස්නායු සම්පීඩනය වීමෙන්,

• බෙල්ලේ, උරහිසේ, අතෙහි හෝ අතෙහි කොටස් වල වේදනාව

• නළලේ සහ ඇඟිලිවල හිරිවැටීම

• අතෙහි දුර්වලතාවය

රුධිර නාල සම්පීඩනය වීමෙන්,

• අත ඉදිමීම

• අතෙහි රතු පැහැය

• අතේ උෂ්ණත්වය අඩු වීම

• අතට දැනෙන තෙහෙට්ටු ගතිය

ඔබේ හිසට ඉහළින් වස්තූන් ඔසවා තැබීමද ඔබට අපහසු විය හැකිය. ඔබේ උරහිස් සහ අත් වල චලන සීමිත විය හැකිය.

Thoracic Outlet Syndrome ඇතිවීමට හේතුව කුමක්ද?

මෙම සම්පීඩනවලට නියමාකාර හේතුව සැමවිටම නොදනී. කෙසේ වෙතත්, පහත සඳහන් කරුණු වල ප්‍රතිඵලයක් ලෙස එය වර්ධනය විය හැකිය:

• අමතර පර්ශුවක් තිබීම

සමහර පුද්ගලයන් ඔවුන්ගේ පළමු ඉළ ඇටයට ඉහළින් අමතර ඉළ ඇටයක් සමඟ උපත ලබති. මෙය ඔවුන්ගේ Thoracic outlet හි ප්‍රමාණය අඩු කරන අතර ස්නායු හා රුධිර නාල සම්පීඩනය කරයි.

• දුර්වල ඉරියව් සහ තරබාරුකම

කෙළින් සිටගෙන නොසිටින හෝ වැඩිපුර උදර මේදය ඇති පුද්ගලයින්ගේ සන්ධි මත පීඩනය වැඩි විය හැකිය. මෙය Thoracic Outlet පටු වීමට හේතු වේ.

• ආබාධ

මෝටර් රථ අනතුරු සහ වෙනත් කම්පන සහගත ආබාධ හේතුවෙන් Thoracic Outlet මෙන්ම මෙම ප්‍රදේශයේ රුධිර වාහිනී හා ස්නායු සම්පීඩනය වියහැකිය.

• උරහිස් සහ අත් අධික ලෙස භාවිතා කිරීම

පරිගණකයක වැඩ කිරීම හෝ බර වස්තූන් හිසට ඉහළින් ඔසවා තැබීම වැනි පුනරාවර්තන ක්‍රියාකාරකම් මඟින් Thoracic Outlet හි පටක වලට හානි සිදුවිය හැකිය. කාලයත් සමඟ Thoracic Outlet හි ප්‍රමාණය හැකිලී වාහිනී හා ස්නායු වලට පීඩනය යෙදිය හැකිය.

Thoracic Outlet Syndrome සඳහා ප්‍රතිකාර කරන්නේ කෙසේද?

• භෞත චිකිත්සාව සාමාන්‍යයෙන් පළමු ප්‍රතිකාරයයි.

• භෞත චිකිත්සාව මඟින් රෝග ලක්ෂණ මුළුමනින්ම ඉවත් නොකරන විට එන්නත් කිරීම සමහර විට ඵලදායී වේ.

• භෞත චිකිත්සාව සහ එන්නත් කිරීමෙන් පසුව රෝග ලක්ෂණ දිගටම පවතින්නේ නම්, සැත්කම් නිර්දේශ කරනු ලැබේ. ශල්‍යකර්මයට බෙල්ලේ කුඩා මාංශ පේශි කැපීම (Anterior and Middle scalene) හෝ පළමු ඉළ ඇටය ඉවත් කිරීම ඇතුළත් වේ.

Thoracic Outlet Syndrome වළක්වා ගන්නේ කෙසේද?

Thoracic Outlet Syndrome වැළැක්වීමට නොහැකි විය හැකිය. තත්ත්වය වර්ධනය වුවහොත්, රෝග ලක්ෂණ අඩු කිරීමට සහ එය නැවත ඇතිවීම වැළැක්වීමට ඔබට පියවර ගත හැකිය.

• වාඩි වී සිටින විට හෝ සිටගෙන සිටින විට නිසි ඉරියව්වක් පවත්වා ගැනීම.

• සේවා ස්ථානයේදී හෝ පාසලේදී සිදු කරන ක්‍රියාකාරකම් අතරතුර විවේකයක් ගැනීම.

• ශක්තිමත් කිරීමේ ව්‍යායාම (Strengthening exercises) සිදු කිරීම.

• නීරෝගී ශරීර බරක් පවත්වා ගැනීම.

• ඔබේ රෝග ලක්ෂණ නරක අතට හැරෙන ක්‍රියාකාරකම් වලින් වැලකීම.

• බර වස්තූන් එසවීමෙන් වැලකීම.

• උරහිස් මත බර බෑග් රැගෙන යාමෙන් වැලකීම.

• පුනරාවර්තන චලනයන් වළක්වා ගැනීම

References

https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/thoracic-outlet-syndrome

https://rarediseases.org/rare-diseases/thoracic-outlet-syndrome/

https://www.healthline.com/health/thoracic-outlet-syndrome

දසිත් ගමගේ