දියවැඩියා රෝගය යනු රුධිරයේ සීනි (ග්ලූකෝස්) මට්ටම අසාමාන්‍ය ලෙස ඉහළ මට්ටමක පැවතීමයි. මන්දයත් ශරීරය එහි අවශ්‍යතා සපුරාලීමට ප්‍රමාණවත් තරම් ඉන්සියුලින් නිපදවන්නේ නැත. දියවැඩියාව විවිධ ස්වරූපයෙන් පවති.
නියම ආහාර ප්‍රමාණයක් ආහාරයට ගැනීමෙන් ඔබේ රුධිරයේ ග්ලූකෝස් මට්ටම සහ බර පාලනය කර ගත හැකිය. සෑම දිනකම ඔබ කොපමණ ආහාර ප්‍රමාණයක් සහ කැලරි කීයක් ආහාරයට ගත යුතුදැයි සොයා ගැනීමට ඔබේ සෞඛ්‍ය සේවා කණ්ඩායමට (health care team) උදව් කළ හැකිය.
සිරුරේ බර අඩු කිරීමට සැලසුම් කිරීම
බර අඩු කර ගැනීම සඳහා, ඔබ අඩු කැලරි ප්‍රමාණයක් අනුභව කළ යුතු අතර සෞඛ්‍ය සම්පන්න අඩු ආහාර වෙනුවට කැලරි, මේදය හා සීනි අඩු ආහාර ආදේශ කළ යුතුය.
ආහාර සැලසුම් ක්‍රම
ඔබට දියවැඩියාව තිබේ නම් කොපමණ ප්‍රමාණයක් ආහාරයට ගත යුතුද යන්න සැලසුම් කිරීමට ඔබට උපකාරී වන පොදු ක්‍රම දෙකක් වන්නේ plate method සහ කාබෝහයිඩ්රේට් ගණනය (carbohydrate counting method) කිරීමයි.
Plate method
ඔබේ ආහාර කොටස් ප්‍රමාණය පාලනය කිරීමට ඔබට උදව් කරයි.
ඔබ අනුභව කළ යුතු එක් එක් ආහාර කාණ්ඩයේ ප්‍රමාණය පෙන්වයි.
දිවා ආහාරය සහ රාත්‍රී ආහාරය සඳහා මෙම ක්‍රමය වඩාත් සුදුසුය.
කාබෝහයිඩ්රේට් ගණනය කිරීම (carbohydrate counting)
ඔබ දිනපතා ආහාරයට ගන්නා හා පානය කරන කාබෝහයිඩ්රේට් ප්‍රමාණය පිළිබඳව සොයා බලයි.
ඔබේ රුධිරයේ ග්ලූකෝස් මට්ටම පාලනය කිරීමට ඔබට උදව් කරයි.
ඔබ ඉන්සියුලින් ගන්නවා නම්, කාබෝහයිඩ්රේට් ගණනය කිරීමෙන් ඉන්සියුලින් කොපමණ ප්‍රමාණයක් ගත යුතුදැයි දැනගත හැකිය.
බොහෝ කාබෝහයිඩ්රේට් පැමිණෙන්නේ පිෂ්ඨය, පලතුරු, කිරි සහ රසකැවිලි වලිනි .
එකතු කළ සීනි (Added sugar) සමඟ හෝ සුදු පාන් සහ සුදු සහල් වැනි පිරිපහදු කළ ධාන්‍ය ඇති කාබෝහයිඩ්රේට් සීමා කිරීමට උත්සාහ කරන්න.
ඒ වෙනුවට, පළතුරු, එළවළු, ධාන්‍ය වර්ග, බෝංචි සහ අඩු මේද හෝ මේද නොවන කිරි වලින් කාබෝහයිඩ්රේට් අනුභව කරන්න.
දියවැඩියාව සඳහා පෝෂණමය උපදෙස්
පළමු වර්ගයේ දියවැඩියාව සඳහා පෝෂණ උපදෙස්
පළමු වර්ගයේ දියවැඩියාව ඇති පුද්ගලයින් සඳහා, ඉන්සියුලින් ප්‍රතිකාරය පුද්ගලයෙකුගේ ආහාර හා ශාරීරික ක්‍රියාකාරකම් රටාවට ඒකාබද්ධ කළ යුතුය.
එන්නත් කිරීම හෝ ඉන්සියුලින් පොම්පයක් මගින් වේගයෙන් ක්‍රියා කරන ඉන්සියුලින් භාවිතා කරන පුද්ගලයින්, ආහාර වේල හා සුලු ආහාරවල ඇති කාබෝහයිඩ්රේට් අන්තර්ගතය මත පදනම්ව ආහාර වේල සහ සුලු ඉන්සියුලින් මාත්‍රාව සකස් කළ යුතුය.
දෛනික ස්ථාවර ඉන්සියුලින් මාත්‍රාවක් භාවිතා කරන පුද්ගලයින් සඳහා, එදිනෙදා කාබෝහයිඩ්රේට් ප්‍රමාණය කාලය හා ප්‍රමාණයට අනුකූලව තබා ගත යුතුය.
සැලසුම් කළ ව්‍යායාම සඳහා ඉන්සියුලින් මාත්‍රාව සකස් කළ හැකිය. සැලසුම් නොකළ ව්‍යායාම සඳහා අමතර කාබෝහයිඩ්රේට් අවශ්‍ය විය හැකිය.
දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව සඳහා පෝෂණ උපදෙස්
දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව ඇති පුද්ගලයින්ට ශක්තිය ලබා ගැනීම අඩු කිරීම, සංතෘප්ත හා ට්‍රාන්ස් මේද අම්ල, කොලෙස්ටරෝල් සහ සෝඩියම් ගැනීම අඩු කිරීම සහ ශාරීරික ක්‍රියාකාරකම් වැඩි කිරීම ජීවන රටා වෙනස්කම් මගින් ග්ලයිකේමියාව(glycaemia), ඩිස්ලිපිඩිමියා (dyslipidemia) සහ අධි රුධිර පීඩනය (high blood pressure) වැඩි දියුණු කිරීමට දිරිගන්වනු ලැබේ.
රුධිරයේ ග්ලූකෝස් ඉලක්ක සපුරා ගැනීම සඳහා ආහාර හා ආහාර වේල් වල වෙනස්කම් ප්‍රමාණවත්ද යන්න තීරණය කිරීමට ප්ලාස්මා ග්ලූකෝස් අධීක්ෂණය (plasma glucose monitoring) භාවිතා කළ හැකිය.
දියවැඩියාව සමඟ ගර්භණීභාවය හා මවි කිරි දීම සඳහා පෝෂණ උපදෙස්
ගර්භණී සමයේදී සුදුසු බර වැඩිවීමක් ලබා දෙන ප්‍රමාණවත් ශක්ති ප්‍රමාණයක් නිර්දේශ කෙරේ. සිරුරේ බර අඩු කිරීමට නිර්දේශ නොකරයි; කෙසේ වෙතත්, GDM (Gestational diabetes mellitus) සහිත බර වැඩි හා තරබාරු කාන්තාවන් සඳහා, මධ්‍යස්ථ ශක්ති සහ කාබෝහයිඩ්රේට් සීමා කිරීමක්‍ සුදුසු විය හැකිය.
දෙවන වර්ගයේ දියවැඩියාව සඳහා GDM අවදානම් සාධකයක් වන හෙයින්, දරු ප්‍රසූතියෙන් පසු බර අඩු කර ගැනීම සහ ශාරීරික ක්‍රියාකාරකම් වැඩි කිරීම අරමුණු කරගත් ජීවන රටා වෙනස් කිරීම නිර්දේශ කෙරේ.
දියවැඩියාව ඇති වැඩිහිටි වැඩිහිටියන් සඳහා පෝෂණ උපදෙස්
දියවැඩියාවෙන් පෙළෙන තරබාරු වැඩිහිටියන්ට මධ්‍යස්ථ ,ශක්ති සීමා කිරීම (modest energy restriction) සහ ශාරීරික ක්‍රියාකාරකම් වැඩි වීමෙන් ප්‍රතිලාභ ගත හැකිය; ශක්ති අවශ්‍යතාවය සමාන බරකින් යුත් තරුණ පුද්ගලයකුට වඩා අඩු විය හැකිය.
ශක්තිය පරිභෝජනය අඩු වැඩිහිටි වැඩිහිටියන්ට දෛනික මල්ටිවිටමින් (multivitamin) අතිරේකය සුදුසු විය හැකිය.
මෙම තොරතුරු ලබා දී ඇත්තේ අධ්‍යාපන කටයුතු සඳහා පමණි. වැඩි විස්තර සඳහා කරුණාකර අදාළ සෞඛ්‍ය සේවා වෘත්තිකයකු හා සම්බන්ධ වන්න.
තමීෂා හරිනි
References
https://care.diabetesjournals.org/content/31/Supplement_1/S61#T3
https://care.diabetesjournals.org/content/27/suppl_1/s36
https://emedicine.medscape.com/article/2049455-overview
https://www.niddk.nih.gov/health-information/diabetes/overview/diet-eating-physical-activity#therapy
Comments