පැතිකුදය(Scoliosis) යනු කුමක්ද?
පැති කුදය යනු කොඳු ඇට පෙළේ පාර්ශ්වීය (පැති මාර්ග) වක්‍රයයි. පැති කුදය තත්වය සුලු සහ දරුණු ආකාරයක් දක්වා විය හැකිය. පැති කුදය ඇති කොඳු ඇට පෙළේ පැති වක්‍රය අංශක 10 ක් හෝ ඊට වැඩි ය. වයස අවුරුදු 10 සිට 14 දක්වා ළමුන් තුළ බහුලව පැති කුදය ඇති වන අතර එය පිරිමින්ට වඩා 7 ගුණයක් කාන්තාවන්ට බලපායි.
පැතිකුදය(Scoliosis) පෙනුම කෙසේද?
පැති කුදය රෝගීන්ට ඇතැම් විට ඔවුන්ගේ බෙල්ලේ ඇති වක්‍රය අහිමි වන අතර එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස හිස ඉදිරියට යොමු වීම සිදු වේ. පැති වක්‍රය නිසා, ඉළ ඇට කූඩුව ඇඹරීම සහ කොඳු ඇට පෙළේ සාමාන්‍ය වක්‍රයන් සමතලා වීම සිදු වී ඇත. ඉදිරිපස හෝ පැත්තෙන් බැලූ විට කොඳු ඇට පෙලෙහි සාමාන්‍යයෙන් වක්‍රයන් ඇති ස්ථාන, පැති කුදයෙහි පැති වක්‍රය නිසා සමතලා වී ඇත. ඉහළ සිට පහළ දර්ශනයෙන් බැලූ විට සාමාන්‍යයෙන් කිසිදු ඇඹරීමක් නොමැති ස්ථාන ඇඹරීමෙන් විකෘති වී ඇති බවක් පෙනේ. එමගින් ඇතැම් විට උකුල ආනත වීමක් සිදු විය හැකිය.
පැතිකුදය(Scoliosis) ආකාර
ව්‍යුහාත්මක පැති කුදය
කොඳු ඇට පෙළේ වක්‍රයට අමතරව කොඳු ඇට පෙළට භ්‍රමණය වීමද ඇතුළත් වේ. මෙම වර්ගය කොඳු ඇට පෙළේ ව්‍යුහයට බලපාන අතර කොඳු ඇට පෙළට ප්‍රතිකාර නොලැබේ නම් එය ස්ථිර තත්වයට පත් වේ.
ව්‍යුහාත්මක පැති කුදය වර්ග
Idiopathic scoliosis( ඉඩියොපතික් පැති කුදය)
වඩාත් පොදු පැති කුදය වර්ගයයි. ආරම්භක වයස අනුව, එය ළදරු (උපතේ සිට අවුරුදු 3 දක්වා), බාල වයස්කරුවන් (වයස අවුරුදු 3 සිට 8 දක්වා), නව යොවුන් වියේ (වයස අවුරුදු 9 සිට 18 දක්වා) හෝ වැඩිහිටි ස්කෝලියෝසිස් (අවුරුදු 18 න් පසු) විය හැකිය. නව යොවුන් වියේ පසුවන පැති කුදය බහුලව දක්නට ලැබෙන පැති කුදය වන අතර එය වැඩිවිය පැමිණීමේ දී සාමාන්‍යයෙන් හඳුනාගනු ලැබේ.
Congenital Scoliosis (සංජානනීය පැති කුදය)
කශේරුකා එකක් හෝ වැඩි ගණනක කළල විකෘතිතාවයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඇැති වේ. දුර්ලභ ආකාරයක් වේ.
Neuromuscular or syndromic Scoliosis (ස්නායු මාංශ පේශි සම්බන්ද හෝ සින්ඩ්‍රෝමික් පැතිකුදය)
මාංශ පේශි ක්ෂය වීම හෝ මස්තිෂ්ක ආඝාතය වැනි ස්නායු ආබාධ ඇති දරුවන් තුල දැකිය හැක.
Degenerative scoliosis (පරිහානීය පැතිකුදය)
වැඩිහිටි ස්කෝලියෝසිස්; වයස අවුරුදු 40 න් පසු සාමාන්‍යයෙන් සිදුවන පරිහානීය තත්වයකි.
ව්‍යුහාත්මක නොවන පැති කුදය
ක්‍රියාකාරී පැතිකුදය ලෙසද හැඳින්වේ, එය තාවකාලික හේතුවක් නිසා ඇති වන අතර කොඳු ඇට පෙළේ වක්‍රය දෙපැත්තට පමණක් සම්බන්ධ වේ (කොඳු ඇට පෙළ භ්‍රමණය නොවේ). කොඳු ඇට පෙළ තවමත් සාමාන්‍යයි.
ව්‍යුහාත්මක නොවන පැති කුදය සඳහා පොදු හේතු
මාංශ පේශි spasms
කොන්දේ ඇති ප්‍රධාන මාංශ පේශි වල spasms ඇති වේ. කොඳු ඇට පෙළ එක් දිශාවකට ඇදී යා හැකි අතර එමගින් පැති වක්‍රය ඇති විය හැකිය.
කකුල් වල දිගෙහි වෙනස
එක් කකුලක් අනෙක් කකුලට වඩා සැලකිය යුතු තරම් දිගු වූ විට, සිටගෙන සිටින විට පැති කුදය වක්‍රය තිබිය හැක.
ප්‍රදාහ තත්වයන්
ශරීරයේ යම් ප්‍රදේශයක කොඳු ඇට පෙළට හෝ අනෙක් පැත්තට ආසාදනය වීමක් සිදු වූ විට, පැති කුදය වක්‍රය ඇතිවිය හැකිය. උන්ඩුකපුච්ච ප්‍රදාහය හෝ නියුමෝනියාව නිසා මෙම තත්ව ඇති විය හැකිය.
කොඳු ඇට පෙළේ බලපෑමට ලක් වූ ප්‍රදේශයට අනුව පැතිකුදය, කටී ප්‍රදේශයේ පැතිකුදය , උරස් ප්‍රදේශයේ පැතිකුදය, උරස්-කටී ප්‍රදේශයේ පැතිකුදය සහ ඒකාබද්ධ ප්‍රදේශයේ පැතිකුදය ලෙසද වර්ග කළ හැකිය.
පැති කුදය මැනිය හැක්කේ කෙසේද?
පැති වක්‍රය මට්ටම මැනීම සඳහා කෝබ් ක්‍රමය භාවිතා කරයි. මෙම අවස්ථාවේ දී, වක්‍රයේ මුදුනට ඉහළින් හා පහළින් වඩාත්ම ඇලවූ කශේරුකාව තෝරන්න. ඉහළ කශේරුකාවේ ඉහළට හා පහළ කශේරුකාවේ පහළට ලම්බකව ඇද ගන්නා ඡේදනය වන රේඛා අතර කෝණය කෝබ් කෝණයයි.
පැතිකුදය(Scoliosis) සඳහා අවදානම් සාධක මොනවාද?
වයස
වැඩිවිය පැමිණීමට පෙර (සාමාන්‍යයෙන් වයස අවුරුදු නවයත් 15 ත් අතර) දරුවෙකුගේ වර්ධන වේගය තුළ රෝග ලක්ෂණ ආරම්භ වේ.
ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය
ගැහැණු ළමයින්ට පැති කුදය ඇතිවීමේ වැඩි අවදානමක් ඇත. ගැහැනු ළමයින් හා පිරිමි ළමයින් දෙදෙනාම පැති කුදය රෝගය දළ වශයෙන් එකම අනුපාතයකින් වර්ධනය කිරීමට නැඹුරු වන අතර, ගැහැනු ළමයින්ට සාමාන්‍යයෙන් කොඳු ඇට පෙළ වක්‍රාකාරව වර්ධනය වීමේ වැඩි අවදානමක් ඇති අතර වඩාත් ඉක්මන් ප්‍රතිකාර අවශ්‍ය වේ.
පවුල් ඉතිහාසය
පැති කුදය සමහර පවුල්වල ක්‍රියාත්මක වන අතර සෘජු සබදතා සමඟ පවුල් ඉතිහාසයක් තිබීම මෙම තත්වයට බලපායි
පැති කුදයෙහි සංකූලතා මොනවාද?
හෘද හා පෙනහළු හානිය
පැති කුදය දරුණු වූ විට ඉළ ඇට මගින් හෘදයට හා පෙනහලු වලට පීඩනයක් ඇති කරයි. මෙමගින් හුස්ම ගැනීමට අපහසු වන අතර පෙනහළු හා හෘදයට හානි වේ.
කොන්දේ අපහසුතා
යමෙකුට කුඩා කාලයේ පැති කුදය තිබේ නම්, පසුකාලීනව නිදන්ගත පිටුපස වේදනාවෙන් පෙළීමේ සම්භාවිතාව වැඩිය.
පෙනුම
පැති කුදය වර්ධනය වන විට, එය ශරීරයේ දෘශ්‍යමාන වෙනස්කම් වලට හේතු විය හැක. නිදසුනක් වශයෙන්, උරහිස් හෝ ඉණ අසමාන ලෙස පෙනෙන්නට පුළුවන, ඉළ ඇට කැපී පෙනේ හෝ කඳේ හා ඉණෙහි එක් පැත්තකට මාරුවීමක් පෙනෙන්නට තිබේ. මෙය බොහෝ විට රෝගියාට ඔවුන්ගේ පෙනුම ගැන පීඩාකාරී හැගීමක් ඇති කරයි.
පැති කුදය හදුනා ගත හැකි ලක්ෂණ.
හිස හා සිරැර ඒක රේඛීයව නොපිහියි.
අක්ෂි රේඛාව ඇලවී තිබේ.
උරහිස් මට්ටම අසමාන වීම.
එක් උරහිස් තලයක් අනෙකට වඩා ඉහලින් හා කැපී පෙනෙන ලෙස පිහිටයි.
උකුල එක් පසක් අනෙකට වඩා ඉහළින් පිහිටයි.
ඉළ ඇට ඉහලට මතු වී පෙනෙයි.
සෘජු ඉරියව්ව පැත්තකට යොමු වීම
ඇඳුම් නිවැරදි ව ඇඳීම අපහසු වීම
මාංශ පේශිවල සහ බන්ධනීවල වේදනාව
බරපතල සහ වර්ධනය වන පැතිකුදයේ දී පෙනහළු ක්රියාකාරීත්වය අඩු වීම
භෞතචිකිත්සක කළමනාකරණය මගින් දුර්වල මාංශ පේශි ශක්තිමත් කිරීම සහ තද පටක වල නම්‍යතාවය වැඩි දියුණු කිරීම මගින් මාංශ පේශි අසමතුලිතතාවය සහ සන්ධි තද බව වර්ධනය කිරීම මන්දගාමී කරයි. එබැවින් එය පැති කුදය රෝග ලක්ෂණ අඩු කිරීමට සහ ශල්‍යකර්මයන් දක්වා යාමෙන් වළක්වා ගැනීමට උපකාරී වේ.
යශෝධා මාසිංහ
References
https://www.aans.org/en/Patients/Neurosurgical-Conditions-and-Treatments/Scoliosis
https://www.nhs.uk/conditions/scoliosis/
https://www.treatingscoliosis.com/what-is-scoliosis/
https://www.webmd.com/back-pain/causes-scoliosis
Comments